Kişisel Verilerin Korunmasında Hukuki Denetim

A. Genel Olarak

Kişisel verilerin korunması, konusu gereği birçok hukuk alanının kesiştiği bir yerde bulunmaktadır. Kişisel verilerin korunması ilk olarak medeni hukuku ilgilendirmektedir. Zira kişisel verilerin korunması esasen kişilik haklarının korunmasını ifade eder. Kişilik haklarının korunması ise, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 24 ve 25. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu maddeler kapsamında kişilik hakları ihlal edilen her birey, söz konusu maddeler ile düzenlenen haklara doğrudan başvurabilir.

Kişisel verilerin korunması ile ilgili olan bir diğer alan anayasa hukukudur. Anayasa’nın 17. maddesinde, kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına yer verilmiştir. Benzer şekilde insan onurunun düzenlendiği m. 17/III, özel hayatın gizliliğinin korunmasını düzenleyen m. 20 ve haberleşme özgürlüğünü düzenleyen m. 22 hükümleri, kişisel verilerin korunmasına temel olan düzenlemelerdir. Bahsi geçen haklar, kişisel verilerin korunmasında belli başlı Anayasal garantiler oluşturmuştur.

Anayasa’nın 20. maddesinin son cümlesine göre, “Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.” Görüldüğü gibi, madde uyarınca kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesine izin verebilecek kanun da yapılamaz Anayasa’da, hak ile ilgili olarak genel çerçeve belirlendikten sonra hakkın korunmasına ilişkin detayların kanuni düzenlemelerle yapılacağı ifade edilmiştir. Anayasa’nın aynı maddesinde kişisel verilerin işlenmesinde temel meselelere değinilmiştir. 6698 Sayılı KVKK’nın m. 1 hükmü gereğince; bahsi geçen bu hakların nasıl kullanılacağı, kişisel verilerin korunmasını talep hakkının detayları ve veri işlemenin ne zaman ve ne şekilde hukuka uygun olacağı gibi sorulara çözüm bulmak, kanunun temel amaçlarındandır. Kanun ile varılmak istenen sonuç, veri işlemenin modern standartlar çerçevesinde korunmasıdır. Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesi halinde, 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun ilgili maddelerinde idari ve cezai yaptırımlar düzenlenmiştir.

KVKK’da kişisel verileri hukuka aykırı bir şekilde işleyenler için, Türk Ceza Kanunu’nun 135 vd. maddelerine atıf bulunmaktadır. Kişisel verilerin korunmasının ceza hukuku alanındaki yansıması bu düzenlemede açıkça görülmektedir. Gerçekten de, Türk Ceza Kanunu’nun 135 vd. maddelerinde kişisel verilerin özel hayatı ihlal edecek şekilde işlenmeleri halinde, işleyen kişilerin durumları da göz önüne alınarak yaptırımlar düzenlenmiştir.

B. Konu ile İlgili Düzenlemeler

1. T.C. Anayasası’nda Yer Alan Düzenlemeler

Anayasa’da 2010 yılına kadar kişisel verilerin korunmasına ilişkin doğrudan bir hüküm yer almamaktaydı. Dolayısıyla bu tarihe kadar kişisel verilerin korunması hakkının düzenlenmemiş ve Anayasa tarafından korunmamış olduğu söylenebilir. Anayasa’nın 2. bölümünde kişinin hakları ve ödevlerine yer verilmiştir. Özel hayatın gizliliğini düzenleyen 20. madde de bu bölümde yer almaktadır. Bu maddeye 5982 Sayılı Kanun ile getirilen ek fıkra, kişisel verilere ilişkin ilk anayasal düzenlemedir. 2010 yılında getirilen ek fıkraya göre “Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.”

Başka bir hakkın alt bendi olarak düzenlenmiş de olsa, kişisel verilerin korunması hakkı, Anayasa’da korunan temel bir haktır. Ancak burada korunan verinin kendisi değil, ilgili kişidir. Nitekim söz konusu temel hak, kişisel verilerin işlenmesi karşısında, kişinin korunması olarak ifade edilebilir. Kişisel verilerin korunması hakkı sınırsız bir hak değildir. Temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması Anayasa m. 13’te düzenlenmiştir. Kişisel verilerin işlenmesinin açık rıza halinde yapılabileceği de m. 20’de düzenlenmiştir. Açık rıza dışındaki veri işleme halleri ise ancak kanun ile düzenlenebilir. Ayrıca bu haller kanunla düzenlense dahi Anayasa m. 13 gereği hakkın özüne dokunacak nitelikte olamayacağı gibi Anayasa’ya aykırı da olamaz.

2. 5237 Sayılı TCK’da Yer Alan Düzenlemeler

Türk Ceza Kanunu’nun 9. bölümünde özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar düzenlenmiştir. Kişisel verilerle ilgili suçlar TCK m. 135 ila m. 140 arasında düzenlenmekte olup, bu bölümde yer almaktadır. TCK m. 135’te kişisel verilerin kaydedilmesi suçu, TCK m. 136’da kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçu ve TCK m. 138’de kişisel verileri yok etmeme suçu düzenlenmiştir. Belirtmek gerekir ki Türk Ceza Kanunu 2004 yılında kabul edilmiş olup, bu tarihte mevzuatımızda kişisel verilerin korunmasıyla ilgili bir kanun yer almamaktaydı. TCK’da yer alan kişisel verilerle ilgili suçlar incelendiğinde, kişisel veri tanımının yapılmadığı görülmektedir. KVKK’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte kişisel verilere ilişkin soru işaretleri giderilmiştir. KVKK m. 17’de kişisel verilerle ilgili suçlar açısından TCK’ya atıf yapılmıştır. Bu nedenle kişisel verilere ilişkin suçlar söz konusu olduğunda her iki kanun beraber değerlendirilmelidir.

3. 6698 Sayılı KVKK’da Yer Alan Düzenlemeler

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu genel gerekçesinde kişisel verilerin korunmasına özgü bir kanuna gereksinim duyulduğu belirtilmiştir. Veri koruma düzenlemelerinin çeşitli kanunlara dağıtılmış olması, tek bir yerde düzenlenmemiş olması, dağınıklığa sebep olmaktaydı. Bu sebeple 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu 07.04.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. KVKK’nın yürürlüğe girmesi Türkiye için kişisel verilerin korunması konusunda çok önemli bir adımdır. Zira KVKK ile birlikte Türkiye, AB açısından kişisel verilere ilişkin yeterli korumanın bulunduğu ülke sayılma noktasında önemli bir adım atmıştır.